การเตรียมตัวหลังคลอด

1. ให้ลูกดูดนมเร็วที่สุดเท่าที่เป็นไปได้
   ทารกจะตื่นตัวและตอบสนองต่อแรงกระตุ้นในการดูดอย่างเต็มที่ภายในชั่วโมงแรกหลังคลอด   การดูดนมทันทีของทารกจะช่วยให้มดลูกบีบตัว ซึ่งจะช่วยกระตุ้นการหลั่งของฮอร์โมน Oxytocin  (ฮอร์โมนแห่งความผูกพัน) ทำให้แม่รู้สึกผูกพันกับลูกน้อย
    คุณแม่ควรให้ลูกได้กินนมแม่อย่างน้อย 6 เดือน วันสองวันแรกหลังคลอดอาจจะยังไม่มีน้ำนมไหลออกมา คุณแม่ก็ไม่ต้องตกใจหรือกังวลว่าจะไม่มีน้ำนมให้ลูกกิน เทคนิคสำคัญคือ พยายามให้ลูกได้ดูดนมจากอกแม่บ่อยๆ อย่างน้อยวันละ 6 ครั้ง ครั้งละอย่างน้อยครึ่งชั่วโมง สลับกันทั้งสองข้าง ถ้าลูกดูดแล้วหลับไปก็ต้องคอยกระตุ้นให้ดูดต่อเนื่องนานพอ ถ้าปฏิบัติอย่างถูกต้อง นมก็จะเริ่มคัดและมีน้ำนมไหลภายใน 1-2 วันต่อมา แต่บางคนก็อาจจะมาช้ากว่านี้ก็ได้ น้ำนมที่ออกมาในช่วงแรกๆ จะมีลักษณะเป็นสีเหลืองใสๆ คล้ายน้ำเหลือง อันนี้เป็นน้ำนมที่มีความสำคัญมาก เรียกว่า “Colostrum” หรือนมน้ำเหลือง ที่จะมี “ภูมิต้านทาน” ของแม่ถ่ายทอดไปให้ลูกด้วย น้ำนมนี้จะช่วยให้ลูกมีภูมิต้านทานต่อเชื้อโรคที่ทำให้เกิดอาการท้องเสียได้ดีอีกด้วย นมน้ำเหลืองนี้จะมีอยู่ในช่วง 5 วันแรก แล้วก็จะขุ่นขาวขึ้นจนกลายเป็นน้ำนมปกติ
    นอกจากนี้ช่วงสองสามวันแรกหลังคลอด  ทารกจะนอนหลับเสียเป็นส่วนใหญ่ การใช้เครื่องปั๊มนมช่วยกระตุ้นแทน (ทุก 2 ชม. ถ้าเป็นไปได้) ในระหว่างที่อยู่ ร.พ. จะทำให้น้ำนมมาเร็วและมากขึ้น ก่อนออกจากร.พ.
    ใช้เครื่องปั๊มนมหลังจากคลอดใหม่ๆ  อาจทำให้คุณแม่รู้สึกเจ็บมากๆ ให้ปรับแรงดูดให้เบาที่สุด ปั๊มครั้งละ 10-15 นาที  แม้ครั้งแรกๆ จะยังไม่มีน้ำนมออกก็ไม่ต้องกังวล ให้ลูกดูดร่วมกับการปั๊มกระตุ้นบ่อยๆ น้ำนมจะมาในที่สุด จำไว้เสมอว่าธรรมชาติสร้างให้คนเลี้ยงลูกด้วยนม  เพราะฉะนั้น แม่ทุกคนต้องมีน้ำนมให้ลูกของตนแน่นอน
 

2. ให้ลูกดูดบ่อยๆ และดูดให้ถูกวิธี
   การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ จะประสบความสำเร็จได้ง่าย ถ้าลูกสามารถดูดนมเป็นเร็ว และดูดบ่อยๆ  การดูดที่ถูกวิธี ทารกจะได้รับน้ำนมเต็มที่ แม่ไม่รู้สึกเจ็บ และช่วยกระตุ้นการสร้างน้ำนมให้เร็วขึ้น   ถ้าลูกดูดนาน หรือแม่รู้สึกเจ็บ หัวนมแตก อักเสบ แสดงว่าลูกดูดนมไม่ถูกต้อง  ให้ปรึกษาและขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญทันที
   ก่อนออกจากโรงพยาบาลกลับบ้าน  ควรจะแน่ใจแล้วว่าคุณสามารถให้ลูกดูดนมได้อย่างถูกต้องและไม่เจ็บแล้ว  ถ้าไม่แน่ใจ ให้พยาบาลฝึกให้จนกว่าจะมั่นใจก่อนออกจากโรงพยาบาล 
 

 3. ทานอาหารที่เป็นน้ำมากๆ 
    เช่น โอวัลตินหรือไมโลชงร้อนๆ  น้ำเต้าหู้  น้ำขิง  แกงจืด ฯลฯ  และต้องดื่มน้ำอุ่นมากๆบ่อยๆ (ทุกช.ม.) จะช่วยให้น้ำนมมาเร็วขึ้น  หลีกเลี่ยง ชา กาแฟ น้ำอัดลม ยาดองเหล้า รวมทั้งผักที่มีกลิ่นแรงๆ เช่น สะตอ ชะอม ผักชี ต้นหอม ขึ้นฉ่าย เพราะจะทำให้น้ำนมมีกลิ่นเหม็นเขียว แล้วลูกก็จะไม่ยอมกินนมแม่
    ระยะหลังคลอดคุณแม่ก็ควร รับประทานผักสด ผลไม้ อาหารมีกากให้เพียงพอ ที่สำคัญห้ามซื้อยาถ่าย ยาระบายมารับประทานเอง เพราะยาบางประเภทอาจหลังออกมาทางน้ำนม ทำให้ลูกที่กินนมแม่มีอาการท้องเสียได้
    คุณแม่ที่ให้นมลูก  ควรทานอาหารให้ครบทั้ง 5 หมู่  เหมือนกับตอนที่ตั้งครรภ์  และควรดื่มน้ำหรืออาหารประเภทน้ำมากๆ  เพราะน้ำเป็นสิ่งจำเป็นในการผลิตน้ำนม   คุณแม่สามารถรู้ได้ว่าร่างกายได้รับน้ำเพียงพอหรือไม่ โดยสังเกตจากสีของปัสสาวะว่าเป็นอย่างไร  ถ้าเป็นสีเหลืองอ่อนจนเกือบใส แสดงว่าเพียงพอแล้ว  แต่ถ้าเป็นสีเหลืองเข้ม  แสดงว่าทานน้ำน้อยไป
     ในช่วงเดือนแรก คุณแม่ไม่ควรทานอาหารรสจัด และพยายามสังเกตอาหารที่ตนเองทานว่าส่งผลอย่างไรกับลูก  เพราะอาหารบางชนิดอาจทำให้ลูกไม่สบายท้อง  หรือถ่ายผิดปกติไปจากที่เคยเป็น